se1  se  [FO]

  1. coniun. cun valôr condizionâl, al introdûs une espression ipotetichese no tu vuelis vê cualchi displasê, sint ce che o ti dîs: impaciti dai tiei afârs (Josef Marchet, Lis predicjis dal muini); se al studiarà di miedi, come che al sperave so pari, i coventarà un slac di bêçs par lâ a la universitât (Carlo Sgorlon, Prime di sere); se o fos cjase o podarès durmî fin tart (Checo Tam, Neapolis)
    Sin. intal câs che , tal câs che
    Var. su3 , si4
    Cfr. ben se , cuant1 , mai che
  2. coniun. in espressions enfatichis o retorichisse o vessis viodût chês sioris che a vignivin fûr di Sant Jacum! A largon, dutis camufadis; veletis e ombrenins che a svoletavin (Catarine Percude, La plui biele); se o savessis, ce cjampanis che a sunin sun jê! (Anute Fabris, A passe la scalmane); chest Bisol, pensôs ancje lui, se Diu vûl, dal destin de Patrie grande e de sante Unitât, al declare che la cuistion des autonomiis e je malmadure (Josef Marchet, Un element fondamentâl dal moviment autonomistic)
  3. coniun. par introdusi proposizions dubitativis o interogativis indiretis o esclamativisno sai se al è di infidâsi di lui (Alviero Negro, Int di masnade); jo i ai dit se si podeve fâle ancje il prin miercus o l'ultin lunis e lui al è restât mâl e nol à savût rispuindimi (Antoni Beline, Sant Jacum, là che al finìs il mont); si po mai crodi se il Cosac i varès dit di no (Roberto Ongaro, Cretevierte); al po nome crodi se no mi bruse scugnî lassâ cheste citât sul moment che o scomençavi a compenetrâle! (Arturo Feruglio, Viaç a Vignesie); cuissà se o rivarai a viodiju inmò une volte, chei prâts… (Agnul di Spere, I prâts des Savodagnis)
    Cfr. ce che , trop che , cetant che , cemût che , come che
  4. coniun. cun valôr causatîfse propit tu vûs savè dut ti disarai che infin o stuart o dret o ai fat il partigjan a riscjo di pierdi la piel (Pieri Somede dai Marcs, Un pugn di moscjis)
    Sin. dizà che , stant che , viodût che
  5. s.m., s.m.inv. dubi, inciertecedal berdei dai pinsîrs, dai se e dai ma, i vignive simpri la stesse rispueste (Roberto Ongaro, Il muc)
    Sin. dubi1 , esitazion , inciert , inciertece , ipotesi
    1. cundiziono aceti, ma cuntun se
      Sin. cundizion , risierve
Polirematichis e espressions idiomatichis Proverbis:
  • "se" e "ma" e "cuissà", a son trê peraulis di ponderâ
  • "se" e "ma" no san ce cumbinâ
  • "se", "ma" e "po" a jerin fradis
  • i "se" e i "ma" a stan picjâts daûr de puarte
  • il semenâ tart se al fâs bon prodot e je une sorte
  • la bausie se e guste no cene
  • se a 'nd è al è parint di magari
  • se a 'nd ves e se a 'nt fos a jerin doi fradis e no si vignivin nuie
  • se a 'nt fos, se a 'nd ves, se a 'nt sarès a son trê sants che no fasi miracui
  • se a 'nt fos, se a 'nd ves, se a 'nt sarès a son trê sants che no judin
  • se a 'nt fos, se a 'nt sarès e se a 'nd jere, a son trê sants che no judin
  • se a 'nt fossin, se a 'nd vignissin, se a 'nd vessin, a son fradis
  • se a 'nt fossin, se a 'nd vignissin, se a 'nd vessin, a son trê sants che a durin dut l'an