fum  fum  [FO]

  1. s.m. gas che al derive de combustion, che al puarte in sospension particulis in forme di vapôr, che al pues jessi di diviers colôrsla flame dal fogolâr e jere biele, e il fum, plen di alis, al jentrave tal cjant de nape (Maria Forte, La tiere di Lansing); une glagn di fum, un fîl di fum; la glesie cu la puarte spalancade dulà che al jessive ancjemò, a ondadis, il fum dal incens de messe (Pieri Menis, Un macet di sanmartinis); "Sperin che il fum al vadi a soreli jevât!" "Cuant che il fum al va a soreli jevât: cjape il sac e va a marcjât. Se al va a soreli a mont: cjape il sac e va pal mont." (Luciano Rocco, La foghere); il diaul al saltà dentri berlant e butant fum di solfar pe bocje e pal cûl (Roberto Ongaro, Cretevierte)
    Var. fun , fump
    Cfr. fûc , flame1 , cinise , poiate
    1. odôr o savôr di brusâte molave dut, e intant il mignestron al cjapave di fum (Alan Brusini, Amîs come prime)
      Sin. stiç , brusât , brusadiç
    2. sporc lassât dal fumla lûs de buinore [...] e passave stentade pai veris a crostis di fum (Maria Forte, Cjase di Dalban)
      Sin. cjalin , frusin
  2. s.m. dome tal sing., il fumâ tabacil fum, tirât a pet cun gust, i dave un plasevul inzirli che al parave vie poiantsi tal mûr (Amedeo Giacomini, Tal ospedâl); une buse di ostarie cun puce di fum e di bago (Alan Brusini, Come tai romançs)
    Cfr. tabac , spagnolet , spagnûl , sigaret , zigar , pipe , cinisâr , cjiche
  3. s.m. esalazion di vapôrsi voltà sorepinsîr [...] a dâ une voltade ae polente che e butave sbufs di fum che a nasavin za di stiç (Maria Forte, La tiere di Lansing)
    Sin. vapôr
  4. s.m. nûl di polvar, spec. tirât sù di un veiculstradis lungjis e blancjis che no finivin plui e il fum che si lassave daûr la moto come une stele comete (Alan Brusini, Par stradis lungjis)
  5. s.m. (fig.) alterazion dal umôr par vie de rabiecjale no stâ nancje a fevelâmi che tu mi âs za fat vignî sù il fum!
    Sin. fumate
  6. s.m. aparence cence sostance"Plui fum che no cjalçons...", al diseve cualchidun rangagnôs (Maria Forte, Cjase di Dalban)
  7. s.m. ande di cui che si svante, di cui che al è braurinvergjinele de taviele / senze il fum de la ambizion / je modeste simpri e biele (Pieri Çorut, La plovisine); a 'nd è che cun grant fum si tignin sù / e discorin de Chine, e dal Perù, / ne vidût àn il Cormôr fûr di Puscuel (Ermes di Colorêt, I, 207)
    Sin. albasie , supierbie , braùre
  8. s.m., adi.inv. colôr grîs scûrun capot colôr fum
    Sin. cinisin , fumul
Polirematichis e espressions idiomatichis Proverbis:
  • a brusâ lens verts, si fâs fum e no fûc
  • a impaçâsi cun canaie, la mignestre e pie di fum
  • al tocje di lassâ lâ la aghe injù e il fum insù
  • bisugne lassâ lâ la aghe injù e il fum insù
  • bocje e fum a consumin dut
  • dai cjamins al ven fûr fum
  • fra l'amôr e il fum no si viôt nancje la lum
  • i lens verts a fasin fum
  • il fum al fâs deventâ biei
  • il fum al va a riviel, al va dongje dal plui biel
  • il fum al va par traviers, al va là che a son i bêçs
  • il fum si viôt dulà che a fasin fûc
  • la aghe e va injù, il fum insù e la fortune par traviers
  • lasse che il fum al ledi insù e la aghe injù
  • lasse lâ la aghe injù e il fum insù
  • nol è stiç che nol dei fum
  • trê robis a fasin scjampâ la int di cjase: il fum, la triste muîr e la cjase discuvierte