fum  fum  [FO]

  1. s.m. gas che al derive de combustion, che al puarte in sospension particulis in forme di vapôr, che al pues jessi di diviers colôrsla flame dal fogolâr e jere biele, e il fum, plen di alis, al jentrave tal cjant de nape (Maria Forte, La tiere di Lansing); une glagn di fum, un fîl di fum; la glesie cu la puarte spalancade dulà che al jessive ancjemò, a ondadis, il fum dal incens de messe (Pieri Menis, Un macet di sanmartinis); "Sperin che il fum al vadi a soreli jevât!" "Cuant che il fum al va a soreli jevât: cjape il sac e va a marcjât. Se al va a soreli a mont: cjape il sac e va pal mont." (Luciano Rocco, La foghere); il diaul al saltà dentri berlant e butant fum di solfar pe bocje e pal cûl (Roberto Ongaro, Cretevierte)
    Var. fun , fump
    Cfr. fûc , flame1 , cinise , poiate
    1. odôr o savôr di brusâte molave dut, e intant il mignestron al cjapave di fum (Alan Brusini, Amîs come prime)
      Sin. stiç , brusât , brusadiç
    2. sporc lassât dal fumla lûs de buinore […] e passave stentade pai veris a crostis di fum (Maria Forte, Cjase di Dalban)
      Sin. cjalin , frusin
  2. s.m. dome tal sing., il fumâ tabacil fum, tirât a pet cun gust, i dave un plasevul inzirli che al parave vie poiantsi tal mûr (Amedeo Giacomini, Tal ospedâl); une buse di ostarie cun puce di fum e di bago (Alan Brusini, Come tai romançs)
    Cfr. tabac , spagnolet , spagnûl , sigaret , zigar , pipe , cinisâr , cjiche
  3. s.m. esalazion di vapôrsi voltà sorepinsîr […] a dâ une voltade ae polente che e butave sbufs di fum che a nasavin za di stiç (Maria Forte, La tiere di Lansing)
    Sin. vapôr
  4. s.m. nûl di polvar, spec. tirât sù di un veiculstradis lungjis e blancjis che no finivin plui e il fum che si lassave daûr la moto come une stele comete (Alan Brusini, Par stradis lungjis)
  5. s.m. (fig.) alterazion dal umôr par vie de rabiecjale no stâ nancje a fevelâmi che tu mi âs za fat vignî sù il fum!
    Sin. fumate
  6. s.m. aparence cence sostancelis sôs promessis a son dome fum; "Plui fum che no cjarsons…", al diseve cualchidun rangagnôs (Maria Forte, Cjase di Dalban)
  7. s.m. ande di cui che si svante, di cui che al è braurinvergjinele de taviele / senze il fum de la ambizion / je modeste simpri e biele (Pieri Çorut, La plovisine); a 'nd è che cun grant fum si tignin sù / e discorin de Chine, e dal Perù, / ne vidût àn il Cormôr fûr di Puscuel (Ermes di Colorêt, I, 207)
    Sin. albasie , supierbie , braùre
  8. s.m., adi.inv. colôr grîs scûrun capot colôr fum
    Sin. cinisin , fumul
Polirematichis e espressions idiomatichis Proverbis:
  • a brusâ lens verts, si fâs fum e no fûc
  • a impaçâsi cun canaie, la mignestre e pie di fum
  • al tocje di lassâ lâ la aghe injù e il fum insù
  • bisugne lassâ lâ la aghe injù e il fum insù
  • bocje e fum a consumin dut
  • dai cjamins al ven fûr fum
  • fra l'amôr e il fum no si viôt nancje la lum
  • i lens verts a fasin fum
  • il fum al fâs deventâ biei
  • il fum al va a riviel, al va dongje dal plui biel
  • il fum al va par traviers, al va là che a son i bêçs
  • il fum si viôt dulà che a fasin fûc
  • la aghe e va injù, il fum insù e la fortune par traviers
  • lasse che il fum al ledi insù e la aghe injù
  • lasse lâ la aghe injù e il fum insù
  • nol è stiç che nol dei fum
  • trê robis a fasin scjampâ la int di cjase: il fum, la triste muîr e la cjase discuvierte