an  an  [FO]

  1. s.m. unitât di misure di timp di pôc plui di 365 dîs, che e corispuint a un zîr de Tiere ator dal Soreli, dividude in cuatri stagjons e dodis mêsa son passâts doi agns e mieç des elezions regjonâls (Marc Stolf, Le piccole patrie e il piccolo Piccolo); un vieli di passe sessante agns (Alviero Negro, Int di masnade); mi paiarà cuant che al varà vendût dut. Disìn un pressapôc ca di un an (Carlo Sgorlon, Ombris tal infinît); il miracul di Nadâl al tornave vîf come mil e mil agns indaûr (Dino Virgili, La aghe da pît la cleve); «Al è un an tornât che no ven par chestis bandis» (Nadia Pauluzzo, Il bintar)
  2. s.m. periodi che al va dal 1 di Zenâr ai 31 di Dicembar, che tal mont ocidentâl al ven identificât cuntun numar partint dal an che par convenzion al è ricognossût chel de nassite di CristPieri Çorut al burive fûr, cu la grafie dal timp, il so Stroligh Furlan. Pronostich par l'an 1821 (Elio Varutti, Il Risorziment a Martignà); Udin duncje, l'an passât, al è calât di 535 animis (Riedo Pup, Murî di fam cui camarins plens); il guvier talian […] al varès intenzion di rimandâ a chest an cu ven lis votazions regjonâls in Italie (Josef Marchet, Ai beduins sì a noaltris no)
    1. tal pl., tant che desene di agns di un secultai prins agns novante si viôt une fase gnove inte culture furlane (Max Mauro, Un Friûl difarent: i 90 mhz di Onde Furlane); la int e torne a partî pal mont fin tai prins agns dal Cincuante e daspò ancje culì al tache un grant disvilup economic (Rino Gubiani, Studi da la evoluzion dal paisaç mediant i toponims)
  3. s.m. periodi di scuele, che al va di Setembar a Jugn dal an dopoMirco al jere rivât al ultin an di scuele. Tra pôc il diplome di perît, che o jerin za in Mai (Alan Brusini, Par stradis lungjis); "E sarà strache, un an di scuele al pese, ancje se al pâr di no. Che si cjapi sù e che e vadi in vacance cun sôs fiis!" (Jolanda Mazzon, Fûr di timp)
  4. s.m. (fam.) timp une vore luncdi libris di leçs a 'nd è trê cuintâi e sessante! E no sâstu che a coventin agns par cirî l'articul che ti da reson a ti (Riedo Pup, I furlans e la leç)
    Sin. secul , vite
  5. s.m. spec. tal pl., ete, dade di timp in sens avonde gjeneric, tant che part de vite o periodi storice contave la vite dai puars furlans di chei agns, une vite dure, plene di sacrificis (Roberto Iacovissi, Catarine Percude)
    Cfr. timp , epoche , ete , volte
  6. s.m. complès des robis che a sucedin in 12 mês e che a caraterizin chê dade di timpsotans malabiâts che, tra fit e onorancis al paron, dopo un an di lavôr strissinît, ur restave inmò di dâ (Alan Brusini, Come tai romançs)
  7. s.m. cuantitât di bêçs che si à di dâ o di vê intun anjessi indaûr di un an di fit
Polirematichis e espressions idiomatichis Proverbis:
  • a fâ di so cjâf, si vîf siet agns di plui
  • a pestâ aghe tal mortâl, ancje daspò siet agns e jes aghe
  • a robâi a un ladron, a son cent agns di perdon
  • an bisest, an cence sest
  • an bisest, lis feminis ni cjâf ni sest
  • an di nêf, an di ben
  • an ploiôs, an fanôs
  • ancje chest an mâl e po mai plui ben
  • ce che nol nas in cent agns, al nas in un
  • cuant che il mus nol à fate la code di trente agns, no le fâs altri
  • cuant che la prime nêf e ven al plan, pocje nêf in chel an
  • cui che al à creance al campe un an, cui che no 'nd à al campe doi
  • cui che al vûl stâ ben une dì, che al mangji ben; un mês, che si maridi; un an, che al maci il purcit; dute la vite, che al ledi predi
  • cui che al zure il fals al mûr dentri di un an e un dì
  • cul art e cul ingjan si campe mieç an, cul art e cul mistîr si campe l'an intîr
  • cul art e cul ingjan si vîf nome mieç an, cul art e la bausie si manten la massarie
  • cul art e cul ingjan si vîf nome mieç an, cul ingjan e cul art si vîf chê altre part
  • daspò tancj agns e tant timp la aghe a torne al so mulin
  • di ca a cent agns al vâl tant il lin che la stope
  • fami fatôr un an e se no mi fâs siôr, gno dam
  • i gjenitôrs a àn il dovê di mantignî i fis fin che a àn sessante agns finîts; e po passâur il tabac
  • i sîs ultins dîs dal an e i sîs prins a palesin i mês
  • il mus che nol à fat la code di trente agns no le fâs plui
  • il prin al busse e imbrace, il secont nice e fasse, il tierç an il malan e la malepasche
  • il prin an di matrimoni o che si inmalisi o che si fâs un coni
  • il prin an di matrimoni o inmalâsi o imbechîsi o indebitâsi
  • il timp che al cor a Sant Suan al cor dut l'an
  • in cent agns e cent dîs la aghe a torne ai siei paîs
  • ingrume vuê, ingrume doman, si cjate alc insom dal an
  • la barbe il ben di un dì, la femine il ben di un mês, il purcit il ben di un an
  • la blesteme a va ator siet agns e po e torne a colâ su par cui che le da
  • la prudence a ven cui agns
  • lis feminis che a nassin in an bisest a son dutis cence sest
  • lis feminis ogni an a deventin plui zovinis
  • Nadâl al ven dome une volte ad an
  • nissun ben e nissun mâl nol dure cent agns
  • nissun mâl nol dure cent agns
  • no si à mai di nomenâ i agns des feminis
  • ogni an al passe un an
  • pan di une dì, ûf di une ore, lat di un minût e vin dut l'an
  • pan e gaban a stan ben dut l'an
  • passâts i sessante agns si torne fruts
  • prin dal an, pas di cjan; Pifanie, pas di strie
  • prin dal an, un pît di cjan; Pifanie, un pît di strie
  • scove gnove a scove ben, viodarìn chest an cu ven
  • se a 'nt fossin, se a 'nd vignissin, se a 'nd vessin, a son trê sants che a durin dut l'an
  • se al è ars vinars sant, al è ars dut l'an
  • se al plûf Vinars Sant, al plûf l'an dut cuant
  • se al plûf Vinars Sant, arsure l'an dut cuant
  • se il mus nol à fat la code di vincj agns, no le fâs plui
  • si cognossisi plui in cuindis dîs di matrimoni che no in cuindis agns di morosâ
  • si da il bundì e il bon an daûr de persone
  • un mus di vincj agns al è plui vecjo di un om di setante
  • un pecjât fat int une ore, in cent agns no si ripare
  • une dì e vâl un an
  • une volte ad an e ven pasche