Dizionari de Lenghe Furlane

ûf  ûf  [FO]

1. s.m. intai animâi ovipars, celule gjerminative cuvierte di un scus o di altri materiâl protetîf, furnide di risiervis nutritivis, che e ven pondude prin che l'embrion si svilupi:  i piçui dinosaurs a podevin movisi dentri dai ûfs come i uciei di cumò (Cristina Minuzzo, Gotis di sience 1); cisis che lui al cognosseve cussì ben, plenis di nîts e di ûfs di furmie (Alan Brusini, Amîs come prime)
   Var. ôf
   Cfr. scus
2. s.m. ûf di gjaline, doprât tant che aliment:  chê fantate e leve cualchi volte a Palme a vendi ûfs e a baratâ filadure (Catarine Percude, L'ucielut de Mont Cjanine); i veve za parecjât un bon pagnut e sbatût un ûf cu la marsale (Ivano Urli, Storie di Min); doi etos di sclopit, cuatri ûfs, une cevole piçule taçade par fin, pôc vueli e spongje (Giorgio Pascoli, Il Litum: jerbis salvadiis te cusine); i citadins a volaressin vê […] i ûfs frescs e i poleçs saurîts, ma no i gjalinârs e i sbits (Riedo Pup, I furlans e il ledan)
   Sin. cocon
   Cfr. scus , piel , blanc , ros , bale , fertaie
3. s.m. cualsisei ogjet cu la forme di un ûf di gjaline:  comedimi il talon di chest cjalçut. Cjo po chi l’ûf di len (Raffaele Serafini, Lupo Manarie e il Telegram furlan)
   Cfr. niâr
4. s.m. viôt ceredan di bosc

Polirematichis e espressions idiomatichis

• cjaminâ sui ûfs loc.v.
• fâ cori i ûfs loc.v.
• fâ l'ûf loc.v.
• fâ l'ûf prin dal nît loc.v.
• murî sui ûfs loc.v.
• pêl tal ûf loc.v.
• rompi i ûfs loc.v.
• stâ sui ûfs loc.v.
• ûf dûr loc.s.m.
• ûf in antian loc.s.m.
• ûf in fonghet loc.s.m.
• ûf in puieri loc.s.m.

Proverbis:

• a Sant Blâs ogni gjaline l'ûf e fâs
• al è miôr l'ûf vuê che no la gjaline doman
• bisugne copâ chê gjaline che e fâs l'ûf e po lu bêf
• bisugne rompi i ûfs se si vûl fâ la fertaie
• cuant che la gjaline e cjante, segn che e à fat l'ûf
• da la plui grant montagne al ûf de ruie, ce che tal mont al è fat, nol è par nuie
• dai poleçs si vuarìs cu la aghe dai ûfs di Pasche
• gjaline trepule e fâs un ûf in dì
• gjaline viere no fâs ûfs
• i ûfs fraits no sudin mai
• l'ûf al vûl nec durum nec tenerum sed basotum
• l'ûf fat e bevût al vâl un scût, l'ûf fat e mangjât al vâl un ducât
• l'ûf nol à di insegnâi a la gjaline
• la gjaline e cjante co e à fat l'ûf
• miôr l'ûf vuê che no l'ûf e la gjaline doman
• miôr un ûf vuê che no une gjaline doman
• no bisugne stâ a murî sui ûfs
• no si insegnii a fâ l'ûf a la gjaline
• no si po vê il bec e l'ûf
• no stâ insegnâi a fâ l'ûf a la gjaline
• pan di une dì, ûf di une ore, lat di un minût e vin dut l'an
• ulîf bagnât, ûfs suts; ulîf sut, ûfs bagnâts
• un ûf e un pît tal cjâf al è compagn