Dizionari de Lenghe Furlane

nudrî  nu|drî  [AF]

1. v.tr. fâ mangjâ o permeti di vê alc di mangjâ:  al era un panuglit di canai che al podeva vê justa un meis e la vecja a tacà a nudrîlu cul gucjarin (Novella Cantarutti, La agna Mia di Ristec); restade vedue cun cinc fîs, cu lis sôs fadiis ju à nudrîts e mantignûts e implantâts ancje chei ducj (Catarine Percude, La mulinarie)
   Sin. dâ di mangjâ , passi , alimentâ
   
   1. fâ cressi in graciis dal mangjâ:  in agriculture no si po fâ nuie dal vuê al doman. Bisugne rassegnâsi a lâ planc. Baste pensâ che, par nudrî une vacje, a coventin trê agns (Riedo Pup, Ocjo di no pintîsi)
   2. dâ di tete:  cheste benedete femine, tal '23 mi à dât di tete par un trê mês, mi à nudrît come un faìn (Alan Brusini, Come tai romançs)
      Sin. dâ di tete , latâ
2. v.tr. di aliment, dâ sostance, energjie, dâ i elements che i coventin al organisim:  cuincis e spongjis gnovis che a nudrissin cence onzi (Riedo Pup, I furlans e la television)
   Sin. passi , sostentâ , sostignî , tignî sù
   
   1. ancje de tiere o sim. rispiet aes plantis:  chê cjera dal simiteri buna da nudrî, sui muarts, encja rosi bieli (Novella Cantarutti, La not di Gjoriu)
3. v.tr. produsi, furnî il mangjâ:  chês praderiis largjis e viartis, che una volta nudrivin cul so foragjo chê raza famosa di cjavai furlans (Federigo Comelli, Il me paîs)
4. v.tr. (fig.) fâ cressi ancje alc di inanimât:  ogni an un gridiç di cavalîrs al nudrive une ace di sede dome par jê (Maria Forte, La cotule di none Betilde)
5. v.tr. (fig.) fâ che alc, ancje imateriâl, al resti vîf o al cressi:  la domenie e je un regâl dal Signôr par polsâ il cuarp e nudrî la anime (Riedo Pup, Tornìn a fâ fieste); fumate nazionalistiche creade cul intindiment di impiâ e di nudrî, in barbe aes plui claris veretâts, la asse plui invelegnose cuintri di dut ce che al po savê di Austrie (Josef Marchet, Cuintristorie dal Friûl fin sot la Italie); chê pietât popolâr, dal latin pietas, che e à nudrît e e nudrìs lis tradizions e une biele fete de nestre culture di furlans (Dario Chialchia, Diari di un progjet didatic: etnografie par furlan te scuele)
6. v.tr. (fig.) arlevâ, educâ intune cierte maniere:  te lôr famee no si podeve mighe nudrî i fîs a polente e patafs come che a costumavin tancj di lôr (Maria Forte, Cjase di Dalban)
7. v.tr. (fig.) vê une cierte disposizion psicologjiche, un ciert pinsîr, un ciert sintiment e v.i.:  lu cjalavin cun invidie, e dentri vie o nudrivin sudizion par lui (Maria Forte, I arcs); ducj chei che a nudrissin tal lôr cûr cheste sperance di un Friûl plui vîf (Antoni Beline, Furlans pe Patrie)
   Sin. vê

Proverbis:

• bisugne savê doprâ il len par nudrî la prole ben
• cui che al nudrìs gnece al nudrìs il so dolôr
• no si po nudrî e fâ formadi