beât  be|ât  [AF]

  1. adi., s.m. che, cui che al à une grande fortune, ancje in esclamazions e espressions proverbiâlsTite, beât tu che no tu âs tancj pinsîrs! (Pieri Somede dai Marcs, Barbane); "Beât lui, magari ancje jo!" (Alan Brusini, Amîs come prime)
    Sin. fortunât
    Var. biât
  2. adi., s.m. [TS] religj. che, cui che al gjolt de vision di DiuInfier e Purgatori e Paradîs, / al visità lis animis danadis, / po chês in purghe e in ultin lis beadis (Emilio Nardini, Lenghe e dialet)
    1. tant che atribût de Madone e dal pape"Ah Vergjin, Vergjin Santa e Beada, se ti aiu fat jo? Se pecjâts, se colpis, jo, puora femina, bandonada ca jù a lavorâ e patî? […]" (Pier Paolo Pasolini, I Turcs tal Friûl)
  3. s.m. religj. persone venerade de Glesie cun cult public ancje se no santla arcje di marmul dal beât Beltram (Natascia Gargano, Gnove scuvierte su la acuile di Beltram, simbul de Patrie: interviste ae diretore dal Museu dal Domo di Udin)
  4. adi., s.m. dal dut content, sodisfat, cuiet e cence pinsîrsa jerin daûr a fâ un grant paston insiemi cul pari dut content e beât (Andreina Nicoloso Ciceri, Trê sûrs - Racconti popolari friulani I); Luziute mi à puartât un bon te di camamile che mi à fat durmî beât come une creaturine inocente (Arturo Feruglio, Viaç a Vignesie)
    Sin. cence pinsîrs , content , fortunât , pacjific , seren , gloriôs , estasiât
    1. di alc che al da contentece, serenitât, plasê e v.i.intun lamp je passade / la gnot la plui beade! (Pieri Çorut, La gnot di Avrîl su la coline di Buri)
      Sin. fortunât , seren
  5. adi., s.m. che, cui che al à une anime inocence, e in câs ancje pocje inteligjence, viôt biât beât om, nol saveve lui il dam che nus sarès vignût (Alan Brusini, Come tai romançs); cetantis che ind à ditis cuintri il Judiç istrutôr e cuintri chel beât om di Procuradôr dal Re (Guido Antonioli, Florean dal Palaç, I, 1)
Polirematichis e espressions idiomatichis Proverbis:
  • beade chê cjase che e à un vieli dentri
  • beât chel che al po bussâ il Crist di bessôl
  • beât chel che al po russâsi di bessôl
  • beât chel muart che al plûf sul so cuarp
  • beât il paron se il contadin al puarte il cjapiel in bande
  • beâts chei fîs che a àn lôr pari a cjadaldiaul
  • beâts i prins fûr che jù par la aghe
  • beâts i prins fûr che tes pachis
  • beâts i ultins se i prins a àn creance
  • Març sut, Avrîl bagnât, Mai temperât, beât chel che al varà semenât
  • tal paîs dai vuarps beât cui che al à un voli